„Wilcza Natura Psa” to pionierska inicjatywa naukowo-ekologiczna, której celem jest zebranie i analiza danych dotyczących obecności psów w środowisku naturalnym oraz ich wpływu na ekosystemy i dziką faunę. Wychodząc od wspólnej historii psa i wilka, sięgamy do aktualnych badań z zakresu ekologii, genetyki, etologii i ochrony przyrody, by ukazać, jak pies – jako gatunek towarzyszący człowiekowi – nadal istotnie wpływa na dziką przyrodę.

W Polsce obserwuje się wzrastającą liczbę psów, które przebywają w środowisku naturalnym bez kontroli człowieka. Dotyczy to zarówno psów domowych regularnie wypuszczanych przez właścicieli, jak i psów bezdomnych oraz zdziczałych, które całkowicie zaadaptowały się do życia w dzikich siedliskach. Skala tego zjawiska jest słabo poznana, jednak jej konsekwencje ekologiczne mogą być poważne. Psy mogą oddziaływać na ekosystemy bezpośrednio – polując na dzikie zwierzęta, oraz pośrednio – poprzez zmiany w zachowaniu dzikich zwierząt oraz przenoszenie chorób.

Wilcza natura psa to projekt zrodzony z pasji do psów, wilków i wszystkich dzikich zwierząt. Celem jest wypełnienie luki w wiedzy dotyczącej wpływu psów na dziką przyrodę w Polsce, aby stworzyć podstawy naukowe do zarządzania ich obecnością w cennych przyrodniczo obszarach.

Wpływ psów na dzikie gatunki

Obecność psów w środowisku naturalnym wpływa negatywnie na populacje wielu dzikich gatunków. Psy działają jako konkurencyjni drapieżnicy, polując zwierzęta kopytne oraz zakłócając aktywność rodzimych drapieżników, takich jak wilki czy rysie. Psy mogą również płoszyć dzikie zwierzęta, co prowadzi do stresu, zmniejszonej produktywności oraz zmiany ich zachowań przestrzennych i czasowych.

Badania wskazują, że psy domowe mogą być odpowiedzialne za śmierć znacznej liczby dzikich zwierząt – w Polsce psy najczęściej polują na zające, sarny oraz dziki, co ogranicza dostęp do pokarmu dla rodzimych drapieżników, takich jak wilki (Wierzbowska et al., 2016). Co więcej, psy są potencjalnymi nosicielami chorób zakaźnych, takich jak nosówka, parwowiroza czy wścieklizna, które mogą dziesiątkować dzikie populacje (Cleaveland et al., 2000).

Wilki i psy współdzielą również podobne zachowania, takie jak znakowanie zapachowe, które pełni kluczową rolę w komunikacji terytorialnej. Obecność psów w obszarach zamieszkałych przez wilki może zaburzać naturalne zachowania wilków, powodując niepotrzebny wysiłek energetyczny na interakcje z psami, które nie przynoszą korzyści adaptacyjnych (Stępniak, 2020).

Cele projektu

Główne cele projektu „Wilcza Natura Psa” obejmują:

• Zbadanie zasięgu i częstotliwości obecności psów w środowisku naturalnym.
• Analizę wpływu psów na rodzimą faunę.
• Rozwój metod zarządzania populacjami psów w obszarach przyrodniczo cennych.
• Edukację społeczeństwa i zwiększanie świadomości o wpływie psów na dziką przyrodę.

Działania podejmowane w ramach projektu:

• Gromadzenie danych terenowych (fotopułapki, zgłoszenia, dane GPS).
• Analiza występowania psów w obszarach przyrodniczo cennych.
• Opracowanie i wdrożenie metod zarządzania populacjami psów.
• Organizowanie warsztatów edukacyjnych i kampanii informacyjnych.

Dalsze etapy projektu

W kolejnych etapach projektu planujemy:

• Stworzyć mapę zagrożeń i presji, jakie psy mogą wywierać na dziką faunę.
• Opracować raport z wytycznymi dla zarządzania obecnością psów na terenach przyrodniczych
• Rozszerzyć badania na skalę europejską, identyfikując kluczowe elementy mogące zmniejszyć presję psów na środowisko naturalne na podstawie doświadczeń z innych krajów.

Bibliografia

• Cleaveland, S., Laurenson, M. K., & Taylor, L. H. (2000). Diseases of humans and their domestic mammals: pathogen characteristics, host range and the risk of emergence. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 356(1411), 991-999.
• Leonard, J. A., Echegaray, J., Randi, E., & Vilà, C. (2014). Impact of hybridization with domestic dogs on the conservation of wild wolves. Molecular Ecology, 23(8), 1863-1873.
• Vanak, A. T., & Gompper, M. E. (2009). Dogs Canis familiaris as carnivores: their role and function in intraguild competition. Mammal Review, 39(4), 265-283.
• Wierzbowska et al. (2016). Is wildlife going to the dogs? Impacts of feral and free-roaming dogs on wildlife populations. BioScience, 61(2), 125-132.
• Stępniak, K. M. (2020). Interakcje pomiędzy wilkiem (Canis lupus) a psem domowym (Canis familiaris) na bazie znakowania zapachowego w Kampinoskim Parku Narodowym. Uniwersytet Warszawski.

Całość prezentowanej strony internetowej stanowi własność Kingi Stępniak i jest utworem w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 90, poz. 631). Żadna jej część nie może być rozpowszechniana lub kopiowana w jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny lub inny) bez pisemnej zgody właścicielki.